شیر سه راهه پکیج بوتان: علائم خرابی و نحوه عملکرد

آیا وقتی آب گرم رو باز میکنید، رادیاتورهای پکیج بوتان شما هم گرم میشوند؟ یا شاید رادیاتورها خوب گرم نمیشن و آب مصرفی هم ولرمه؟ این مشکلات معمولا به یه قطعه کلیدی به اسم "شیر سه راهه" یا "شیر موتوری" مربوط میشه. خرابی این قطعه میتونه عملکرد کل پکیج رو مختل کند. علائم اصلی خرابی شیر سه راهه اینها هستن:

• گرم شدن رادیاتورها در حالت تابستانه.

• سرد و گرم شدن یا ولرم بودن آب گرم مصرفی.

• گرم نشدن کافی رادیاتورها در حالت زمستانه.

• صدای غیرعادی از داخل پکیج موقع تغییر حالت.

در ادامه کامل توضیح میدم که این قطعه چیه، چجوری کار میکنه و چرا خراب شدنش این مشکلات رو به وجود میآورد.

شیر سه راهه پکیج بوتان چیست و چه کار میکند؟

شیر سه راهه فقط توی پکیج های دو مبدله (مثل مدل های پارما، پرلا، اپتیما و...) وجود دارد. وظیفه این قطعه اینه که مسیر آب داغ تولید شده توسط مبدل اصلی رو مدیریت کند. این شیر مثل یه مامور راهنمایی و رانندگی عمل میکند و تصمیم میگیرد که آب داغ به کدوم مسیر برود: به سمت رادیاتورها برای گرم کردن خونه، یا به سمت مبدل ثانویه برای تولید آب گرم مصرفی.

این قطعه از دو بخش اصلی تشکیل شده:

1. بدنه شیر (بلوک سه راهه): یه بلوک برنجی با سه تا مجرا که مسیر آب رو مشخص میکند.

2. موتور شیر سه راهه: یه موتور الکتریکی کوچیک که روی بدنه شیر نصب میشه و با فرمان برد، یه میله یا دیافراگم رو داخل شیر حرکت میدهد تا مسیر آب رو عوض کند.

خرابی هر کدوم از این بخش ها میتونه باعث بروز مشکل بشود.

نحوه عملکرد شیر سه راهه در حالت های مختلف

برای اینکه علائم خرابی رو بهتر بفهمیم، اول باید بدونیم این قطعه در حالت عادی چجوری کار میکنه.

عملکرد در حالت زمستانه (گرمایش فعال)

وقتی پکیج در حالت زمستانه هست و نیازی به آب گرم مصرفی نیست، موتور شیر سه راهه در حالتی قرار میگیرد که مسیر آب داغ رو به سمت رادیاتورها باز میکند. آب داغ توی رادیاتورها میچرخد و خونه رو گرم میکند.

عملکرد موقع باز کردن آب گرم مصرفی

حالا فرض کنید شما شیر آب گرم حمام رو باز میکنید. برد پکیج بلافاصله به موتور شیر سه راهه فرمان میدهد. موتور حرکت کرده و مسیر رادیاتورها رو میبندد و همزمان مسیر مبدل ثانویه رو باز میکند. حالا آب داغ به جای رفتن به رادیاتورها، وارد مبدل ثانویه میشود و آب سرد شهری رو گرم میکند و شما آب گرم تحویل میگیرید. به محض بستن شیر آب گرم، موتور دوباره به حالت قبل برمیگردد و آب داغ به سمت رادیاتورها میرود.

علائم اصلی خرابی شیر سه راهه پکیج بوتان

اگه این قطعه خراب بشه یا گیر کند، این تغییر مسیر به درستی انجام نمیشود و مشکلات شروع میشوند. خرابی شیر سه راهه یکی از دلایل مهم سرد شدن آب پکیج بوتان هست.

۱. گرم شدن رادیاتورها در حالت تابستانه

این واضح ترین و قطعی ترین نشانه خرابی شیر سه راهه هست. پکیج شما روی حالت تابستانه (علامت خورشید) قرار دارد و رادیاتورها باید کاملا سرد باشن. شما شیر آب گرم آشپزخونه رو باز میکنید و بعد از چند دقیقه متوجه میشید که رادیاتورهای پذیرایی هم دارن گرم میشن! چرا؟ چون شیر سه راهه کامل مسیر رادیاتورها رو نبسته و مقداری از آب داغ داره به اشتباه به سمت رادیاتورها فرار میکنه.

۲. سرد شدن یا ولرم بودن آب گرم مصرفی

این مشکل هم به همون دلیل بالایی اتفاق میفته. وقتی بخشی از آب داغ به جای رفتن به مبدل ثانویه، به سمت رادیاتورها میرود، توان پکیج برای گرم کردن آب مصرفی شما کم میشود. در نتیجه آبی که به دست شما میرسد یا ولرم هست یا دائم سرد و گرم میشود چون پکیج نمیتونه به دمای مطلوب برسه.

۳. گرم نشدن کافی رادیاتورها در زمستان

گاهی هم برعکس اتفاق میفته. یعنی شیر سه راهه روی حالت آب گرم مصرفی گیر میکند و حتی وقتی آب گرم بسته هست، کامل به حالت زمستانه برنمیگردد. در نتیجه آب داغ به طور کامل به سمت رادیاتورها نمیرود و رادیاتورهای شما اونجور که باید داغ نمیشن و خونه سرد میمونه.

چرا شیر سه راهه پکیج بوتان خراب میشود؟

• رسوب گرفتن: املاح آب میتونن داخل بدنه شیر یا روی میله متحرک اون رسوب کنن و جلوی حرکت روانش رو بگیرن.

• خرابی موتور: موتور الکتریکی شیر سه راهه یه قطعه مصرفی هست و ممکنه بعد از چند سال بسوزد یا چرخ دنده های داخلش خراب بشن.

• پاره شدن دیافراگم (در برخی مدل ها): بعضی از شیرهای سه راهه یه دیافراگم لاستیکی دارن که ممکنه به مرور زمان پاره بشه و باعث نشتی داخلی بشود.

راه حل خرابی شیر سه راهه چیست؟

تعمیر این قطعه یه کار کاملا تخصصی هست و باید توسط سرویسکار انجام بشود. راه حل معمولا یکی از این موارد هست:

• سرویس و تمیزکاری: اگه مشکل فقط رسوب و گیر کردن باشه، سرویسکار قطعه رو باز کرده، تمیز میکنه و دوباره نصب میکنه.

• تعویض کیت تعمیر: برای اکثر مدل های بوتان، کیت تعمیر شیر سه راهه (شامل قطعات داخلی مثل میله و اورینگ ها) وجود دارد. تعویض این کیت خیلی به صرفه تر از تعویض کل شیر هست.

• تعویض موتور: اگه فقط موتور سوخته باشه، میشه فقط موتور رو عوض کرد.

• تعویض کامل شیر سه راهه: اگه بدنه خود شیر آسیب دیده باشه یا کیت تعمیر براش موجود نباشه، باید کل قطعه تعویض بشود.

این کار نیاز به خالی کردن آب پکیج و ابزار مخصوص دارد.

بیایید تمام چیزهایی که گفتم رو به طور خلاصه مرور کنیم .

خب پس فهمیدیم که شیر سه راهه توی پکیج های دو مبدله بوتان، مثل یه چهارراه عمل میکنه و مسیر آب داغ رو بین رادیاتورها و آب مصرفی تغییر میده. اگه خراب بشه یا گیر کنه، علائم مشخصی مثل گرم شدن رادیاتورها تو تابستون، یا سرد و ولرم شدن آب حمام داره. اصلی ترین دلیل خرابیش هم رسوب و استهلاک موتورش هست. تعمیر این قطعه کاملا تخصصی هست و معمولا با تعویض کیت داخلی یا موتورش مشکل حل میشه. اگه این علائم رو دیدید، حتما از یه متخصص بخواهید که شیر سه راهه پکیج شما رو بررسی کند.