Nhớ những chặng đường hành quân là một phần ở trong nhật ký của Nguyễn Văn Thạc, đã ghi lại những kỷ niệm rất đáng nhớ trong cuộc sống của anh trong môi trường quân ngũ. Những chặng đường hành quân đã ghi lại những dấu ấn vô cùng sâu sắc của người lính, những vất vả và sự hy sinh cũng như niềm tự hào khi được bảo vệ Tổ quốc của họ.
1. Soạn bài Những chặng đường hành quân: Trước khi đọc
1.1 Tìm hiểu về Liệt sĩ Nguyễn Văn Thạc
Nguyễn Văn Thạc sinh ngày 14 tháng 10 năm 1952 ở làng Bưởi, thành phố Hà Nội, là người con thứ 10 trong 14 anh em trong một gia đình thợ thủ công. Cha mẹ có một xưởng dệt nhỏ, thuê người để dệt áo len và áo sợi. Khi Mỹ gây ra chiến tranh phá hoại miền Bắc, cha mẹ ông phải bán rẻ hết tất cả nhà cửa, xưởng máy, để sơ tán về quê ở xã Cổ Nhuế, huyện Từ Liêm. Hợp tác xã thì không có việc làm, nhà lại đông con cho nên tài sản gia đình nhanh chóng hao kiệt. Bà mẹ Thạc phải đi cắt cỏ để bán lấy tiền ăn.
Khi gia đình đã sơ tán về quê ở Cổ Nhuế, Thạc học ở trường cấp III Yên Hoà B. Hằng ngày, anh phải đi bộ đến 4 cây số để tới trường học; ngày nghỉ, thì đi bộ tới hàng chục cây số đến tận Thư viện Hà Nội để có thể đọc sách. Tuy vất vả nhưng Thạc lại học rất giỏi đều tất cả các môn và đặc biệt là môn văn. Trong những năm học phổ thông, anh đã có rất nhiều tác phẩm văn và thơ được đăng ở trên các báo, được tuyển chọn in thành sách cùng với những tác phẩm của những tác giả thanh thiếu nhi khác như Hoàng Nhuận Cầm, Trần Đăng Khoa,...
Trong khi chờ gọi được nhập ngũ, Thạc đã xin thi sau đó đỗ vào khoa Toán – Cơ của trường Đại học Tổng hợp Hà Nội. Vừa học năm thứ nhất, ông lại vừa tự học thêm để có thể hoàn thành chương trình năm thứ 2 và sau đó được nhà trường đồng ý cho học thẳng lên năm thứ 3.
Nhưng đó cũng chính là thời gian cuộc chiến tranh Việt Nam bước vào một giai đoạn mới. Chiến trường miền Nam ngày càng thêm gay go và khốc liệt. Hàng ngàn sinh viên ở các trường đại học phải tạm ngừng việc học tập để có thể bổ sung lực lượng chiến đấu cho quân đội. Nguyễn Văn Thạc cũng đã nhập ngũ vào ngày 6 tháng 9 năm 1971.
Liệt sĩ Nguyễn Văn Thạc chính là tấm gương tiêu biểu cho câu nói mỗi nghệ sĩ đều là người chiến sĩ, gác lại bút nghiên mà lên đường để chiến đấu vì độc lập tự do của dân tộc. Vào ngày 6 tháng 9 năm 1971, cùng 21 sinh viên của khoá K15 Toán - Cơ (trường Đại học Tổng hợp) và nhiều sinh viên khác nữa, anh gia nhập vào Quân đội Nhân dân Việt Nam, sau đó, hi sinh ở chiến trường Quảng Trị. Nguyễn Văn Thạc đã ra đi khi ước mơ còn đang dang dở, chưa chứng kiến được đất nước hoàn toàn giải phóng, bao hoài bão cũng đành bỏ ngang, ông là minh chứng rõ ràng nhất cho những tội ác của chiến tranh.
Tác phẩm tiêu biểu nhất của ông chính là cuốn nhật ký “Mãi mãi tuổi 20”. Cuốn nhật ký được bắt đầu viết vào ngày 2 tháng 10 năm 1971 và sau đó được dừng lại với những dòng cuối cùng viết tại Ngã ba Đồng Lộc vào ngày 3 tháng 6 năm 1972 khi mà Nguyễn Văn Thạc quyết định gửi cuốn nhật ký ấy về cho anh trai mình để có thể tiếp tục hành quân vào chiến đấu tại chiến trường Quảng Trị. Nội dung của văn bản “Mãi mãi tuổi 20” là dòng nhật ký đầy chân thật, bình dị và gần gũi ghi lại một thời chiến tranh vô cùng ác liệt, những dấu chân người lính đã đi qua những vùng quê yên bình. Xoay quanh cái nhìn đa chiều về cuộc sống và về đời, về cả những con người, về tình yêu đôi lứa gắn bó với tình yêu dân tộc. Trên hết chính là lý tưởng cách mạng của tác giả nói riêng cũng như thế hệ thanh niên trẻ Việt Nam nói chung.
1.2 Trả lời câu hỏi trước khi đọc
Vì sao tuổi thanh xuân lại được xem là tuổi đẹp nhất ở trong cuộc đời mỗi con người?
Phương pháp giải:
Liên hệ bản thân để có thể trả lời câu hỏi
Lời giải chi tiết:
Tuổi thanh xuân được xem là tuổi đẹp nhất ở trong cuộc đời mỗi con người bởi vì những lý do sau đây:
- Ở độ tuổi thanh xuân, con người được sở hữu sức khỏe tốt và tràn đầy năng lượng lẫn sức sống.
- Thanh xuân là giai đoạn mà con người có rất nhiều ước mơ, hoài bão và nhiệt huyết để theo đuổi được mục tiêu của mình. Họ dám nghĩ và dám làm, không ngại những thử thách và sẵn sàng đối mặt với những khó khăn.
- Ở độ tuổi này, con người có khả năng tiếp thu được kiến thức mới hết sức nhanh chóng và hiệu quả.
- Thanh xuân là thời điểm mà con người có thể dễ dàng kết bạn và tạo dựng được những mối quan hệ đẹp đẽ.
- So với những giai đoạn khác ở trong cuộc đời, tuổi thanh xuân có ít những ràng buộc và trách nhiệm hơn. Con người có rất nhiều thời gian để có thể khám phá bản thân cũng như theo đuổi sở thích và sống cho chính mình.
>> Xem thêm: Soạn văn 12 Chân trời sáng tạo
2. Soạn bài Những chặng đường hành quân: Trong khi đọc
2.1 Những chi tiết này thể hiện tình cảm và cảm xúc gì của tác giả?
Phương pháp giải:
Đọc kĩ văn bản sau đó đưa ra lời giải sao cho phù hợp
Lời giải chi tiết:
Cảm giác tự hào và vui sướng xen lẫn xao xuyến khôn nguôi khi tới tuổi nhập ngũ, được khoác lên mình những bộ quân phục xanh màu lá và trên đầu đội mũ có hình ngôi sao. Bên cạnh đó, tác giả đã hiểu được nhiều hơn trách nhiệm của mình đối với gia đình, người mình yêu thương, đồng đội và cao cả hơn đó là dân tộc Việt Nam.
2.2 Qua đoạn văn này, bạn hình dung như thế nào về bối cảnh của cuộc hành quân?
Phương pháp giải:
Đọc kĩ văn bản sau đó đưa ra lời giải sao cho phù hợp
Lời giải chi tiết:
Cuộc hành quân đi tới Nghi Lộc - Nghệ An, đây là nơi đã trải qua cuộc chiến tranh vô cùng khốc liệt với những trận ném bom của quân giặc. Trong bối cảnh của cuộc hành quân, người con trai đó đã gặp được những con người khác nhau.
3. Soạn bài Những chặng đường hành quân: Sau khi đọc
3.1 Câu 1 trang 110 sgk văn 12/1 chân trời sáng tạo
Nêu những đặc điểm của thể loại nhật kí đã được thể hiện ở trong văn bản.
Phương pháp giải:
Đọc kĩ văn bản sau đó đưa ra lời giải sao cho phù hợp
Lời giải chi tiết:
Những đặc điểm của thể loại nhật ký đã được thể hiện rõ nét ở trong văn bản này thông qua sự chân thực, gần gũi và sự cá nhân hóa. Nhật ký không chỉ ghi lại những sự kiện, địa danh, con người và thời gian một cách xác thực mà còn thể hiện được suy nghĩ và cảm xúc vô cùng sâu sắc của tác giả.
3.2 Câu 2 trang 110 sgk văn 12/1 chân trời sáng tạo
Nêu tên sau đó phân tích tác dụng của những biện pháp tu từ ở trong đoạn văn sau:
Phương pháp giải:
Đọc kĩ văn bản sau đó đưa ra lời giải sao cho phù hợp
Lời giải chi tiết:
Những biện pháp tu từ ở trong đoạn văn và tác dụng:
a) So sánh:
- "Buổi gác đầu tiên là đêm trăng sáng, là bài thơ, là một trang nhật kí"
Tác dụng:
- So sánh hình ảnh đêm trăng sáng với bài thơ, trang nhật kí để giúp làm nổi bật lên vẻ đẹp thơ mộng và trữ tình của đêm.
- Gợi cảm giác lãng mạn, bâng khuâng và xúc động của nhân vật "tôi".
b) Ẩn dụ:
- "Có anh bộ đội thức canh trời"
Tác dụng:
- Nhấn mạnh về vai trò và trách nhiệm của người lính trong quá trình bảo vệ quê hương.
- Tạo niềm tin và sự an tâm cho người dân xóm làng.
c) Nhân hóa:
- "Những mái nhà nghiêng như mi mắt thân thương, nhắm ngủ ngon lành"
Tác dụng:
- Gây được sự gần gũi và gắn bó giữa người lính với quê hương.
- Làm cho cảnh vật sinh động và trở nên có sức sống.
d) Điệp ngữ:
- "Ngủ yên, ngủ yên"
Tác dụng:
- Nhấn mạnh về sự bình yên của xóm làng.
- Thể hiện về niềm tự hào và sự sung sướng của người lính khi được canh gác cho quê hương.
e) Liệt kê:
- "Bưởi đã cuối mùa, ổi đã cuối mùa… Cây lá đang dồn nhựa để trổ ra một mùa quả chín…"
Tác dụng:
- Miêu tả về sự đổi thay của thiên nhiên theo mùa.
- Gợi cảm giác hân hoan và náo nức khi mùa quả chín cuối cùng cũng sắp đến.
3.3 Câu 3 trang 111 sgk văn 12/1 chân trời sáng tạo
Liệt kê ra một vài chi tiết có tính xác thực ở trong nhật kí vào ngày 10/4/1972 (địa danh, thời gian, con người, sự kiện…) và nêu ra tác dụng của chúng.
Phương pháp giải:
Đọc kĩ văn bản sau đó đưa ra lời giải sao cho phù hợp
Lời giải chi tiết:
Về những chi tiết có tính xác thực ở trong nhật ký vào ngày 10/4/1972, có thể liệt kê như sau:
- “... cả cái địa chỉ của cô Kim Loan treo trên góc tường, sinh viên Trường Đại học Sư phạm Vinh cũng nói được phần nào những đặc điểm ấy.”
- “D3 tập trung nghe tin chiến thắng của miền Nam, ta đã chiếm hoàn toàn cảng Cửa Việt - và cùng Đồng bằng sông Cửu Long đang ào ào khí thế nổi dậy của hàng chục vạn đồng bào."
- “...có ngày bắn rơi 10 máy bay, có hai chiếc B.52…”
- “Báo cho những người thân của chúng tôi rằng, chúng tôi đã xa Hà Nội lúc ấy là 12 giờ trưa 9.4.72”
→ Tác dụng: làm tăng thêm tính xác thực, thân thuộc, gần gũi, giúp cho người đọc cảm nhận được không khí của cuộc chiến tranh, sự gian khổ của cuộc sống người lính và tinh thần chiến đấu vô cùng kiên cường của những người lính trẻ, làm tăng tính chân thật cho văn bản
3.4 Câu 4 trang 111 sgk văn 12/1 chân trời sáng tạo
Theo bạn, văn bản ở trên có sử dụng đến yếu tố hư cấu hay không? Nếu có, hãy nêu ra ví dụ, nếu không, hãy cho biết vì sao.
Phương pháp giải:
Đọc kĩ văn bản sau đó đưa ra lời giải sao cho phù hợp
Lời giải chi tiết:
Văn bản trên không sử dụng đến yếu tố hư cấu bởi vì tất cả những sự kiện ấy đều có thật ở trong đời sống và có thể kiểm chứng. Các sự kiện được kể gắn liền với dòng hồi tưởng của người viết: quyết định sẽ tham gia quân ngũ → ngày chia tay tất cả bạn bè để lên đường đi vào chiến trường → cảm xúc khi bước vào quân ngũ → những trải nghiệm lúc hành quân → khoảnh khắc ở hiện tại.
3.5 câu 5 trang 111 sgk văn 12/1 chân trời sáng tạo
Xác định cảm hứng chủ đạo của văn bản.
Phương pháp giải:
Đọc kĩ văn bản sau đó đưa ra lời giải sao cho phù hợp
Lời giải chi tiết:
+ Xúc động bồi hồi khi nhớ đến ngày chia tay bạn bè để lên đường tham gia kháng chiến
+ Hạnh phúc và tự hào khi nhìn thấy bộ quân phục màu xanh cùng với ngôi sao trên mũ.
3.6 Câu 6 trang 111 sgk văn 12/1 chân trời sáng tạo
Bạn có nhận xét như thế nào về cái “tôi" của tác giả nhật kí thông qua văn bản?
Phương pháp giải:
Đọc kĩ văn bản sau đó đưa ra lời giải sao cho phù hợp
Lời giải chi tiết:
Tác giả sử dụng đến ngôi kể thứ nhất, chia sẻ về những trải nghiệm và cảm xúc của bản thân, đem lại sự gần gũi cũng như thân thuộc với bạn đọc. Cái “tôi" của tác giả kể một cách hết sức khách quan những sự kiện lịch sử diễn ra song bên cạnh đó cũng xen lẫn với những cảm xúc của tác giả.
Thông qua Soạn bài Những chặng đường hành quân, chúng ta có thể hiểu được về lý tưởng của những người lính thời kháng chiến. Họ đã đổ mồ hôi, xương máu, làm những điều ý nghĩa để cho chúng ta có được một cuộc sống bình yên ngày nay. Ngoài phần soạn ở trên ra, nếu các em mong muốn được tham khảo thêm những bài soạn văn khác hoặc bài soạn có trong những môn học khác thì hãy nhanh tay truy cập vào website chính thức của VUIHOC để có thể đăng ký nhanh chóng khoá học cho mình và được giải đáp những câu hỏi trực tiếp từ các giáo viên dễ thương với trình độ chuyên môn cao của VUIHOC nhé!
Nguồn: